สถานที่แห่งศรัทธา > หอประติมากรรมต้นแบบ

พระพิฆเนศวรองค์ต้นแบบ ณ หอประติมากรรมต้นแบบ กรมศิลปากร

กว่าที่จะเป็นองค์เทวรูป ที่ประดิษฐานตามสถานที่ต่างๆให้พวกเราได้สักการะบูชากันนั้น จะมีสักกี่คนที่จะทราบว่ามีขั้นตอน รวมถึงวิธีการปั้นหล่ออย่างไร สถานที่หนึ่งซึ่งผมคิดว่าจะสามารถช่วยให้ความรู้รวมทั้งมีความน่าสนใจที่จะเดินทางมาศึกษาก็คือ “หอประติมากรรมต้นแบบ” เพราะที่นี่จะช่วยให้เราทราบและเข้าใจว่า กว่าที่จะเป็นเทวรูป หรือแม้แต่พระพุทธรูป รวมถึงอนุสาวรีย์ต่างๆ จะต้องผ่านขั้นตอน กรรมวิธีอย่างไร ซึ่งจะทำให้เราเห็นถึงคุณค่าควบคู่ไปกับความศรัทธาที่เราทั้งหลายมีมาอยู่แต่เดิมนั่นเอง

(ภาพด้านหน้าประตูทางเข้าหอประติมากรรมต้นแบบ)

(ประติมากรรมต้นแบบที่สำคัญ ภายในหอประติมากรรมต้นแบบ)

สำหรับประวัติความเป็นมาโดยสังเขปของหอประติมากรรมต้นแบบ เริ่มขึ้นในช่วงก่อนปี พ.ศ.๒๕๓๐ โดยสถานที่แห่งนี้แต่เดิมใช้เป็นที่ปฏิบัติงานปั้นหล่อและหลอมโลหะของงานประติมากรรม และงานโรงงาน กองหัตถศิลป์ กรมศิลปากร มาตั้งแต่ประมาณ พ.ศ.๒๕๙๙ ตั้งอยู่ในเขตวังเดิมของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์ จนกระทั่งในปี พ.ศ.๒๕๓๐ จึงได้มีการย้ายไปปฏิบัติงาน ณ อาคารประติมากรรมและหล่อหลอมโลหะ ถนนพุทธมณฑลสาย ๕ ตำบลศาลายา อำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม ในสมัยของนายนิคม มูสิกะคามะ ดำรงตำแหน่งเป็นอธิบดีกรมศิลปากร ท่านได้ตั้งคณะทำงานโครงการหอศิลปต้นแบบงานศิลปกรรมไทย เพื่อดำเนินงานปรับปรุงอาคารโรงหล่อเดิม และดำเนินการซ่อมต้นแบบรูปปั้น เพื่อนำมาใช้จัดแสดงนิทรรศการ พร้อมทั้งตั้งชื่ออาคารนี้ว่า “หอประติมากรรมต้นแบบ” (HALL OF SCULPTURE) มีจุดมุ่งหมายเพื่อใช้เป็นที่เก็บข้อมูล แหล่งศึกษาค้นคว้างานด้านประติมากรรมและศิลปกรรมซึ่งเป็นมรดกที่ล้ำค่าของชาติแก่ประชาชนทั่วไปได้ศึกษาหาความรู้

(การจัดแสดงขั้นตอนรวมทั้งวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในการหล่อพระพุทธรูป เทวรูป รวมทั้งอนุสาวรีย์ของบุคคลสำคัญต่างๆ)

(ภายในห้องนิทรรศการที่จัดแสดงผลงานของศ.ศิลป์ พีระศรี)

ดังที่ได้กล่าวไปแล้วว่า หอประติมากรรมต้นแบบใช้เป็นที่จัดแสดงผลงานปั้นต้นแบบของอนุสาวรีย์ พระพุทธรูป รวมทั้งเทวรูปสำคัญที่ประดิษฐานอยู่ทั้งในกรุงทพและต่างจังหวัด โดยหนึ่งในนั้นก็มีรูปปั้นต้นแบบขององค์พระพิฆเนศวร ที่ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ในวิทยาลัยนาฏศิลป์ จังหวัดเชียงใหม่ (องค์จริงนั้นเป็นเทวรูปหล่อโลหะ) แต่น้อยคนนักที่จะทราบว่าองค์ต้นแบบนั้นจัดแสดงอยู่ ณ หอประติมากรรมต้นแบบแห่งนี้นั้นเอง สำหรับเทวรูปพระพิฆเนศวรต้นแบบองค์นี้ มีลักษณะทางประติมากรรมคล้ายคลึงกับพระพิฆเนศวรที่ประดิษฐานอยู่ในวิทยาลัยนาฏศิลป์ กรุงเทพมหานคร อันเป็นผลงานที่ ศ.ศิลป์ พีระศรี ได้เคยออกแบบไว้

(ซึ่งผมได้เคยเรียบเรียงเป็นบทความไว้ก่อนหน้านี้แล้วในกระทู้ http://www.ganeshhimal.org/modules.php?name=Forums&file=viewtopic&t=1184) โดยเป็นเทวรูปพระพิฆเนศวร มีสี่พระกร พระกรขวาบนถือวัชระ พระกรซ้ายบนถือปาศะ(บ่วงบาศ) พระกรขวาล่างถือทันตะ (งาหัก) และพระกรซ้ายล่างถือครอบน้ำ งาที่ด้านขวาหัก ประทับนั่งในลักษณะแยกพระชงฆ์ออกจากกันโดยฝ่าพระบาททั้งสองข้างหันเข้าหากัน ทรงเครื่องเทวพัสตราภรณ์ประดับด้วยงูและหัวกะโหลก มีขนาดหน้าตักกว้าง ๑.๔๕ เมตร ปฏิมากรผู้ปั้นเทวรูปพระพิฆเนศวรองค์นี้ คือ นายนิกร คชพงศ์

(ภาพจากหลายมุมมอง ทั้งด้านหน้า ด้างข้าง และด้านหลังของประติมากรรมองค์ต้นแบบพระพิฆเนศวร ซึ่งองค์จริงประดิษฐานอยู่ที่วิทยาลัยนาฏศิลป์ จังหวัดเชียงใหม่)

และในช่วงนี้ถือเป็นโอกาสดีที่พวกเราในฐานะที่เป็นผู้เคารพศรัทธาในองค์พระพิฆเนศวร ที่จะได้ชื่นชมเทว รูปพระพิฆเนศวร รวมทั้งงานประติมากรรมต้นแบบอื่นๆที่มีการนำมาจัดแสดงเพิ่มเติมจากที่จัดแสดงอยู่แต่เดิม ในหอประติมากรรมต้นแบบแห่งนี้ เนื่องจากช่วงระหว่างวันที่ ๒๓ กรกฏาคม – ๒๒ สิงหาคม พ.ศ.๒๕๕๑ ทางสำนักช่างสิบหมู่ กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม ได้จัดงานนิทรรศการ ภายใต้ชื่อว่า “ปฏิมากร-ประติมากรรม”

ภายในงานได้มีการนำผลงานประติมากรรมต้นแบบหลายชิ้นซึ่งมีคุณค่าและความงดงามมาจัดแสดงให้ประชาชนทั่วไปเข้าไปชื่นชม โดยมีการนำผลงานต้นแบบขององค์พระพิฆเนศวรนอกเหนือจากองค์ต้นแบบของวิทยาลัยนาฏศิลป์ เชียงใหม่ (ที่จัดแสดงอย่างถาวร) มาจัดแสดงด้วย อาทิ องค์ต้นแบบของพระพิฆเนศวร วัดดอนจั่น จังหวัดเชียงใหม่, พระพิฆเนศวรองค์ต้นแบบของกรมศิลปากร เป็นต้น ซึ่งผมคิดหากเพื่อนๆ พี่ๆที่อยู่ในเขตกรุงเทพมหานครหรือที่อยู่ต่างจังหวัด หากสะดวกในการเดินทางก็ขอให้ลองแวะเวียมมาชมกันนะครับ เพราะงานนี้จะจัดเพียงหนึ่งเดือนเท่านั้น แต่ถ้าท่านใดไม่สะดวกก็ไม่เป็นไร เพราะนิทรรศการถาวรที่หอประติมากรรมต้นแบบนี้ก็ยังคงมีการจัดแสดงอยู่เช่นเดิมครับ

(ประติมากรรมต้นแบบองค์พระคเณศและผลงานอื่นๆที่นำมาจัดแสดงในนิทรรศการพิเศษ "ปฏิมากร-ประติมากรรม")

หอประติมากรรมต้นแบบแห่งนี้ ตั้งอยู่หลังอาคารที่ทำการกรมศิลปากร ถนนหน้าพระธาตุ เขตพระนคร กรุงเทพฯ (ใกล้กับสนามหลวง และวัดพระแก้ว) เปิดให้เข้าชมในวันจันทร์ถึงศุกร์ ระหว่างเวลา ๘.๓๐ น-๑๖.๓๐ น หยุดในวันนักขัตฤกษ์ โดยไม่เสียค่าเข้าชมแต่อย่างใดครับ

นำภาพองค์ต้นแบบพระพิฆเนศวรที่จัดแสดงอยู่ในหอประติมากรรมต้นแบบ กับองค์จริงที่หล่อเป็นโลหะเรียบร้อยแล้ว ซึ่งปัจจุบันประดิษฐานอยู่ที่วิทยาลัยนาฏศิลป์ เชียงใหม่มาให้ชมเพื่อเทียบกันดูครับ

(องค์ต้นแบบ)

(องค์จริง - ภาพจากเว็ปไซด์ วิทยาลัยนาฏศิลป์ เชียงใหม่)

แผนที่และข้อมูลการเดินทาง ไปยัง หอประติมากรรมต้นแบบ กรมศิลปากร

รถประจำทาง: 1 3 6 9 15 19 25 30 32 33 39 43 44 47 53 59 60 64 65 70 80 82 91 123 201 203

รถปรับอากาศ: 1 8 25 38 39 44 506 507 512

ท่าเรือ: เรือด่วนเจ้าพระยา: ท่าช้าง

*****ขอขอบพระคุณท่านผู้เขียนหนังสือรวมทั้งเจ้าของภาพประกอบ(ที่ได้กล่าวไปแล้วในข้างต้น)ทุกท่าน ซึ่งผู้เรียบเรียงได้นำมาใช้เป็นข้อมูลอ้างอิงรวมทั้งนำภาพมาใช้ประกอบในบทความ ทางผู้เรียบเรียงจึงขอกราบขอบพระคุณด้วยความเคารพอย่างสูงมา ณ โอกาสนี้ครับ*****

ขอขอบคุณข้อมูลดีๆ จากความศรัทธาของทุกท่าน

ขอบคุณ " อักษรชนนี " ผู้เรียบเรียงรวบรวมข้อมูล

ขอขอบพระคุณทุกๆมากๆครับ